Inhoud
ZOALS HET KLOKJE THUIS TIKT
SAMENVATTING
Opeenvolgend wisselen lagen met of zonder vuursteen elkaar af. Zijn dit sedimentgolven gedreven door het tikken van een astronomische klok en gestrand op onze bewegende ondergrond? Zien we in het afwijkend ritme van de vuursteenlagen, hoe het klokje thuis heeft getikt?
INLEIDING
Als je vuursteenlagen gebruikt voor plaatsbepaling in de lithostratigrafische opeenvolging van het Krijt, en je bestudeert ze nauwkeuriger, dan heb je de indruk dat er een patroon in zit. Je vermoed een bundeling van gemiddeld 5 lagen en vraagt je af of de onderverdeling in members van ongeveer 15 (Lixhe 3) en 20 (Lanaye) vuursteenlagen dit vermoeden van regelmaat bevestigen (W.M. Felder, pers. comm.). Cyclische veranderingen van het klimaat door astronomische variaties van de beweging van de aarde om haar as en om de zon hebben ook een dergelijk patroon. Het bestaan van deze regelmaat in de opeenvolging van vuursteenlagen zou je kunnen aantonen door te laten zien dat eenzelfde patroon herhaaldelijk voorkomt en niet toevallig kan zijn ontstaan (Zijlstra, 1994c).
Het aantonen van deze Milankovitch ritmiciteit in het Krijt met vuursteenlagen is gecompliceerd door een aantal factoren. De onder- en bovengrens, de dikte en de verticale variatie van vuursteen concentratie van een enkele vuursteenlaag zijn niet eenvoudig te bepalen. De variatie van opeenvolgende vuursteenlagen, zoals de alsmaar toenemende gemiddelde dikte, is niet uitsluitend toe te schrijven aan klimaatcycli. Het aantal herkenbare vuursteenlagen in de gehele opeenvolging is eerder in de orde van tien- dan honderdtallen en dat maakt uitkomsten van statistische analyse twijfelachtig.
Anderzijds, we kunnen er ook, a priori, vanuit gaan dat het waargenomen patroon inderdaad het gevolg is van zeer regelmatige, min of meer bekende, variaties in klimaat (Felder et al., 2003). In dat geval moet iedere afwijking van dat regelmatige patroon een gevolg zijn van plaatselijke veranderingen in bijvoorbeeld de beweging van de ondergrond, hoogte van de zeespiegel, eigenschappen van de zeebodem, etc. Dan kunnen we met behulp van de astronomische klok en de verticale verandering in de opeenvolging van vuursteenlagen, niet alleen de afzettingssnelheid maar ook de veranderende dynamiek van de Krijt zee reconstrueren (Zijlstra, 1994c).
WAARNEMING
In de lithostratigrafische opeenvolging van vuursteenlagen menen we herhaling van patronen te zien. Bepaalde variaties in de laagdikte en in de vorm en concentratie van vuurstenen lijkt zich min of meer te herhalen in bundels van 4 – 6 vuursteenlagen. Hoe kunnen we aantonen dat dit inderdaad het gevolg van een regelmatig variërend proces is en niet per toeval ontstaan?
METHODE
Opeenvolgende vuursteenlagen kunnen we fotograferen en...lees meer